حواس پرتی و عدم تمرکز بچه ها از مقطع پیش دبستانی تا دبیرستان یکی از دغدغه های اصلی والدین در ایام تحصیل است به گونه ایی که برخی والدین نمی دانند چه رفتار و اقداماتی باید در پیش بگیرند که فرزندانشان با تمرکز بیشتری به انجام تکالیف خود بپردازند و نردبان موفقیت را بالا برود.

در ادامه مطلب به علل عدم تمرکز و راه های برطرف کردن آن خواهیم پرداخت.

هر انسان از انجام یک سری از فعالیت ها و کارها لذت بیشتری می برد. عموما این فعالیت ها آن چیزهایی است که فرد به آن ها علاقه مند است، در انجام آن ها استعداد دارد و در طول زمان در آن کارها مهارت پیدا کرده است.

موضوع به همین سادگی است اما به اعتقاد نگارنده همیشه انجام فعالیت هایی که آن را دوست دارید و از انجام آن ها لذت می برید، در عمل میسر نیست.

شما برای آنکه فعالیتی را انجام دهید، ابتدا باید بتوانید برای آن وقت بگذارید و روی آن تمرکز کنید، به عبارت دیگر باید ذهن خود را بر روی آن موضوع همگرا نمایید. این کار البته روز به روز سخت تر می شود.

دلایل زیادی برای عدم تمرکز  می توان برشمرد،

از عوامل بیرونی مانند زیست در دنیای مدرن با همه دغدغه ها و روزمرگی هایش،

تا عوامل درونی مانند عدم تطابق الویت های زندگی با استعداد ها، از جمله این دلایل هستند.

البته موضوعاتی از این دست کم و بیش همواره با بشر بوده اند. اما اساسا عارضه ای در دنیای امروز گریبانگیر انسان شده که بهترین توصیف آن واژه “حواس پرتی” می باشد.

” عدم توانایی در تمرکز کردن برروی یک موضوع! “

یکی از مهمترین علل ذهنی که امروزه مانعی برای انجام فعالیت هایی است که استعداد ما در آنجا هست و از انجام آن ها لذت می بریم همین عدم تمرکز و واگرایی ذهن است.

واگرایی ذهن می تواند موضوعی بسیار کارآمد و مفید باشد بخصوص اگر برای پیدا کردن جوابی برای یک مسئله دنبال روش های خلاقانه هستید. اما همین واگرایی می تواند بلای جان تمرکز هم بشود. انسان نیازمند است در بسیاری از مواقع روی یک فعالیت خاص تمرکز نماید.

در این نوشته بحث پیرامون یک پیشنهاد ساده و راهکاری قابل توجه است که می تواند به تمرکز کردن و دوری نمودن از واگرایی ذهنی کمک نماید.

البته شایان ذکر است که پدیده ی واگرایی ذهنی در دوحالت به وجود می آید.

در حالت اول، خود انسان آگاهانه این کار را انجام می دهد و سعی می کند برای حل یک مسئله به ابعاد گوناگون آن توجه کند و مشورت های زیادی از انسان های دیگر بگیرد، که این موضوع همانطور که اشاره شد می تواند بسیار مفید باشد.

اما اینجا بیشتر آن واگرایی ذهنی مورد نظر است که به عللی مانند بمباران اطلاعاتی، وجود گزینه های زیاد برای انتخاب، زندگی کردن در میان داده های بی اهمیت، وجود سرگرمی های متنوع و موضوعاتی از این دست به وجود آمده اند.[۱]

دشمن حواس پرتی

برای رفع حواس پرتی و عدم تمرکز راه های زیادی پیشنهاد شده است، اما یک راه ساده و لذت بخش، “بازی کردن” است.

بخصوص بازی های فکری و استراتژیک. همه ما به تجربه دریافته ایم که هنگام بازی کردن باید متمرکز تر فکر کنیم و برای یک هدف (برای مثال عموما برنده شدن) تلاش کنیم.

از آنجایی که بازی کردن یک فعالیت لذت بخش می باشد، همین موضوع تمرکز کردن را راحت تر می کند. در نتیجه می توان گفت بازی کردن برای افزایش تمرکز مناسب است.

حال فرض کنید یک بازی را انجام می دهید که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر روی موضوعی مفید و با اهمیت، برای مثال تقویت یکی از توانایی های ذهنی کار کند.

با توجه به آنچه در ابتدای این نوشته گفته شد، اگر کودکی در موضوعی استعداد دارد اما عدم تمرکز بر آن موضوع باعث شده باشد که در آن حوزه، مهارت کافی را بدست نیاورده باشد، آنگاه یک بازی پیرامون آن موضوع می تواند در این راستا به او کمک کند.

بگذارید با یک مثال بیشتر موضوع را باز کنیم.

فرض کنید کودکی دارای هوش منطقی و ریاضی خوبی باشد،

اما به واسطه شرایط زندگی مدرن، مثلا حضور بازی های متنوع رایانه ای، شبکه های مجازی، اطلاعات و اخبار گسترده و مسائلی از این دست نتواند به این استعداد به میزان کافی بپردازد.

حال اگر بتوان محیطی جذاب برای وی ایجاد کرد که بیشتر برروی استعداد خود متمرکز شود به نظر اتفاق خوبی خواهد افتاد.

کودکان با بازی کردن می آموزند!

شاید در نگاه اول بازی کردن صرفا برای سرگرمی و یا پر کردن اوقات فراغت کودکان باشد، اما اگر اینگونه باشد که این متن تلاش کرد بگوید، عبارت “کودکان با بازی کردن می آموزند” در دنیای امروز بیش از پیش صحیح به نظر می رسد. البته نکته حائز اهمیت این است که با همین مفروضات، بازی کردن تنها برای کودکان نمی باشد و در هر سنی پیدا کردن یک بازی مناسب می تواند اهدافی والاتر از سرگرمی را دنبال نماید.

پی نوشت

[1] این موضوعات را در کتاب تمرکز (focus) اثر دانیل گلمن می توانید بیشتر دنبال کنید. عدم تمرکز و حواس پرتی در دنیای مدرن یکی از دغدغه های مهم اندیشمندان در سراسر جهان می باشد. این کتاب توسط انتشارات پندارتابان ترجمه و چاپ شده است.

برای خواندن این کتاب و یا شنیدن یک پادکست در مورد آن به لینک های زیر مراجعه کنید.